Ενοχές: έξι γράμματα, ένα συναίσθημα, πολύς πόνος και ψυχική ταλαιπωρία. Τι μπορείς να κάνεις για να τις θέσεις υπό έλεγχο; Πώς μπορείς να τις αντιμετωπίσεις, ώστε να μην επηρεάζουν τη ζωή σου; Με αυτό το άρθρο θα μπορέσεις να βρεις λύσεις και απαντήσεις. 

Αν ανοίξεις κάποιο έγκριτο λεξικό, θα δεις πως ενοχή είναι το συναίσθημα που κυριαρχεί στη συνείδησή σου, όταν εσύ ο ίδιος ή η ίδια αποδοκιμάζεις και κρίνεις την πράξη σου, τη συμπεριφορά σου κ.τ.λ., επειδή έχει ανεπιθύμητο αποτέλεσμα ή είναι αντίθετη προς τις ηθικές σου αρχές.

Σίγουρα το ‘χεις νιώσει. Και σίγουρα σε ταλαιπώρησε πολύ και σκεφτόσουν ότι θα ‘θελες να ‘χες τον τρόπο να το διαχειριστείς και να ξεφύγεις από αυτό. 

Με πολύ απλά λόγια, θα λέγαμε πως ενοχή είναι η συναισθηματική αντίδραση που συνοδεύει το αίσθημα της ευθύνης για κάποιο αρνητικό αποτέλεσμα. 

Ας μπούμε, όμως, λίγο βαθύτερα στο νόημα της έννοιας! 

Τι είναι οι ενοχές; 

Κάθε φορά που βιώνεις την αγωνία για την πιθανή ευθύνη που θα έχεις, σε περίπτωση που επέλθει κάποιο αρνητικό αποτέλεσμα, νιώθεις ενοχές. 

Οι ενοχές ανήκουν στα αυτό-συνείδητα συναισθήματα και όπως όλα τα ανάλογα συναισθήματα, προκύπτουν από μία διαδικασία ενδοσκόπησης και αυτοαξιολόγησης. Φυσικά, σε πολλές περιπτώσεις η διαδικασία αυτή μπορεί να περιλαμβάνει την εκτίμησή σου, αναφορικά με το πώς σε βλέπουν οι άλλοι. 

Σύμφωνα με τον πατέρα της ψυχανάλυσης, τον Sigmund Freud ένας άνθρωπος έρχεται για πρώτη φορά σε επαφή με αυτό το συναίσθημα κατά την παιδική του ηλικία, καθώς φοβάται την γονεϊκή τιμωρία. Σύμφωνα με άλλα ψυχολογικά μοντέλα, από την άλλη, οι ενοχές μπορούν να προκύπτουν από το συναίσθημα της αγάπης ή της συμπόνοιας. Κι αν απορείς πώς μπορεί να προκύψει ένα αρνητικό συναίσθημα από ένα καθαρά θετικό συναίσθημα, η απάντηση είναι απλή. Κανείς δεν θέλει να νιώσει πως βλάπτει  κάτι ή κάποιον που εκτιμά. Έτσι, όταν τελικά απροσδόκητα καταλήξει να το νιώθει, αισθάνεται ένοχος ή ένοχη.

Ο Δρ. Χάρολντ Χονγκ αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η ενοχή είναι μία συναισθηματική εμπειρία, η οποία προκύπτει κατά τη συνειδητοποίηση ή πεποίθηση του ατόμου –λανθασμένη ή μη– πως με κάποιον τρόπο έθεσε τις αξίες ή την ηθικό του κώδικα σε κίνδυνο». 

Τα είδη της ενοχής

Οι επιστήμονες συγκλίνουν στο ότι υπάρχουν διαφορετικά είδη ενοχής, όμως προτείνουν ορισμένες κατηγοριοποιήσεις που διαφοροποιούνται εν μέρει μεταξύ τους. 

Μία βασική διάκριση της ενοχής, για παράδειγμα, βασίζεται στην πηγή του συναισθήματος: 

• Έτσι έχουμε δεοντολογική ενοχή, όταν αισθανόμαστε πως παραβιάσαμε κάποια αρχή του αξιακού μας συστήματος, 
• Και αλτρουιστική ενοχή, στην περίπτωση που αισθανόμαστε ότι προκαλέσαμε βλάβη σε κάποιο πρόσωπο μέσα από τις πράξεις ή τις ενέργειές μας.  

 

Σύμφωνα με μία άλλη διάκριση, οι ενοχές μπορούν να διακριθούν και ως εξής: 

 

• Μη σχετιζόμενες ενοχές: τέτοιες ενοχές προκύπτουν στην περίπτωση που κάποιος αισθάνεται υπεύθυνος για κάτι, χωρίς να υπάρχει σαφής σύνδεση μεταξύ του τρόπου που ενήργησε και του αποτελέσματος που επήλθε (χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η λεγόμενη «ενοχή του επιζώντος»). 
• Ενοχή ανισότητας: αίσθημα ενοχής που βασίζεται σε συνθήκες ανισσοροπίας (π.χ. προκατάληψη λόγω φύλου ή φυλετικές διακρίσεις).  

 

Ενοχές για κάτι που δεν φταις! 

Το να νιώσεις ενοχές για ένα αποτέλεσμα, το οποίο επήλθε λόγω κάποιων δικών σου ενεργειών ή επειδή με κάποιον τρόπο συνέβαλες σε αυτό, θα μπορούσε να θεωρείται λογικό. 

Τι γίνεται, όμως, όταν νιώθεις ενοχές για καταστάσεις στις οποίες δεν είχες κανέναν απολύτως έλεγχο ή για πράγματα που συνέβησαν χωρίς τη δική σου συμβολή; 

Παραπάνω, αναφερθήκαμε στις λεγόμενες μη σχετιζόμενες ενοχές. Και στην πραγματικότητα είναι ένα πολύ κοινό συναίσθημα. 

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η τάση ορισμένων ανθρώπων να νιώθουν πως είναι ανάξιοι για την καλή τους τύχη. Ή το αρνητικό συναίσθημα που κατακλύζει ανθρώπους που επέζησαν από δυστυχήματα, τρομοκρατικές ενέργειες ή φυσικές καταστροφές, το οποίο παραπάνω το αναφέραμε ως «ενοχή του επιζώντος». 

Γιατί νιώθω ένοχος; 

Σε γενικές γραμμές, η ενοχή είναι ένα απολύτως φυσικό συναίσθημα, το οποίο μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις μπορεί να είναι και ωφέλιμο. Μπορεί να αποτελέσει κίνητρο στην ανθρώπινη μάθηση και να βοηθήσει με αυτό τον τρόπο τον άνθρωπο που νιώθει ένοχος. 

Όταν, όμως, οι ενοχές επιμένουν, τείνουν να αποτελούν ένα οδυνηρό συναίσθημα για τον άνθρωπο και μάλιστα μπορεί να υποδηλώνουν την παρουσία κάποιας ιδιάζουσας ψυχικής κατάστασης. 

Η αγχώδης διαταραχή, η κατάθλιψη, το μετατραυματικό στρες, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή ή οι διατροφικές διαταραχές, αποτελούν σύμφωνα με την Δρ. Έλεν Άλμπερτσον, μόνο μερικές από τις πιθανές συσχετιζόμενες με τις ενοχές διαταραχές ψυχικής υγείας. 

Διάβασε κι αυτό: Mindfulness ή ενσυνειδητότητα

Πώς είναι το να νιώθεις ένοχος; 

Τα σημάδια ενοχής δεν είναι κοινά σε όλους. Ποικίλουν και διαφοροποιούνται ανάλογα με την περίσταση και την ψυχική κατάσταση του ατόμου. 

Σε κάθε περίπτωση, αν έχεις δυσκολία στον ύπνο, ανησυχία, χαμηλή αυτοεκτίμηση, ναυτίες, πονοκεφάλους, μία γενικευμένα καταθλιπτική διάθεση, συναισθηματικές εκρήξεις, αλλαγές ως προς τα επίπεδα της όρεξής σου, αποφεύγεις την οπτική επαφή ή συναντήσεις με συγκεκριμένους ανθρώπους, θα πρέπει να ελέγξεις τη συναισθηματική σου κατάσταση, διότι υπάρχουν πολλές πιθανότητες, να νιώθεις ένοχος ή ένοχη για κάποιον περισσότερο ή λιγότερο προφανή λόγο. 

Τι ακριβώς είναι η ένοχη συνείδηση; 

Φυσικά, υπάρχουν περιπτώσεις κατά τις οποίες κάποιο άτομο προβαίνει σε κάποια ενέργεια, παρότι νιώθει πως αυτό που πάει να κάνει είναι προφανώς μία λανθασμένη επιλογή. 

Η συνείδηση είναι κάτι το έμφυτο σε κάθε άνθρωπο. Ουσιαστικά, συνείδηση είναι η ικανότητά σου να αναγνωρίζεις και να διακρίνεις το σωστό από το λάθος. 

Η φράση «ένοχη συνείδηση» περιγράφει ουσιαστικά την κατάσταση κατά την οποία βρίσκεσαι, όταν έχεις αποφασίσει να κάνεις κάτι, το οποίο αποκλίνει σε μεγάλο βαθμό από την προσωπική σου ηθική. 

Σε ενδιαφέρει: Ολιστικό Coaching

 

Επιπτώσεις της ενοχής

Όπως σημειώθηκε και παραπάνω, η ενοχή δεν είναι ένα συναίσθημα που πρέπει να αποφεύγεται. Αποτελεί ένα εξ ολοκλήρου φυσικό συναίσθημα. 

Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις οι επιπτώσεις των ενοχών είναι αρνητικές, καθώς επηρεάζουν τόσο σε προσωπικό επίπεδο, όσο και στο πεδίο των διαπροσωπικών σχέσεων.

«Νιώθω ένοχος ή ένοχη», σημαίνει παράλληλα να νιώθεις: 

 

• θυμό
• θλίψη
• φόβο
• αμηχανία
• ντροπή
• αίσθημα κατωτερότητας 

 

Ο Wenner αναφέρει, επίσης, κάποιες από τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι ενοχές στις διαπροσωπικές σου σχέσεις: 

 

• απόσυρση
• επιθετικότητα
• βία
• μετατόπιση ευθυνών

Ενοχές ή Τύψεις; 

Οι ενοχές και οι τύψεις μοιάζουν, αλλά δεν είναι ακριβώς το ίδιο συναίσθημα. 

Η βασική διαφορά τους έγκειται στο ότι ένας άνθρωπος με τύψεις έχει την τάση να επιθυμεί να επανορθώσει. Αντίθετα το άτομο που νιώθει ενοχές, δεν έχει πάντα ένα τέτοιο κίνητρο. 

Πώς να χειριστείς τις ενοχές; 

Φυσικά, όπως και κάθε άλλο συναίσθημα έτσι και τις ενοχές έχεις τη δυνατότητα να τις χειριστείς. Υπάρχουν πολλοί τρόποι να το καταφέρεις και στην περίπτωση που σε ταλαιπωρούν επίμονα συνιστάται να επιλέξεις κάποιον από αυτούς, για να μπορέσεις να τις διαχειριστείς. 

 

• Δώσε μία ευκαιρία στον διαλογισμό: ο διαλογισμός αποτελεί μια από τις πιο διαδεδομένες μορφές συγκέντρωσης. Μέσω αυτού μπορεί να επιτευχθεί βαθειά χαλάρωση και ένας πλήρης έλεγχος των συναισθημάτων. 
• Δοκίμασε την αναδρομική θεραπεία : η αναδρομική θεραπεία  είναι μία ιδιαίτερα γνωστή μέθοδος θεραπείας, μέσω της οποίας ως θεραπευόμενος θα επιχειρήσεις να εντοπίσεις τη ρίζα του εκάστοτε προβλήματος ψυχολογικής φύσης που σε ταλανίζει. 
• Κάνε ολιστική ψυχοθεραπεία: ηολιστική ψυχοθεραπεία στοχεύει στην εξυγείανση παραλλήλως του ψυχικού και σωματικού σου κόσμου, μέσω διαφόρων μεθόδων. Οι μέθοδοι αυτοί εξυπηρετούν, αντιμετωπίζοντας τόσο τα σωματικά, όσο και τα ψυχικά, νοητικά ή συναισθηματικά προβλήματα. 
• Κάνε υπνοθεραπεία: υπό την καθοδήγηση ενός υπνοθεραπευτή, μπορείς να έρθεις σε ύπνωση ή χαλάρωση και να καταφέρεις να δεις σημαντική βελτίωση σε διάφορους τομείς της ζωής σου, συμπεριλαμβανομένου και του ελέγχου συναισθημάτων. 
• Κάνε  yoga : η προερχόμενη από την Ινδία δημοφιλέστατη πνευματική άσκηση, είναι ικανή να συμβάλλει στον έλεγχο των λεγόμενων «κυμματισμών» του νου ή αλλιώς των σκέψεων.

 

Σε κάθε περίπτωση, θα καταφέρεις να διαχειριστείς τα αρνητικά συναισθήματα, ένα εκ των οποίων είναι σε πολλές περιπτώσεις και η ενοχή. Σαφέστατα, για να δεις ουσιαστικά αποτελέσματα, θα χρειαστείς καθοδήγηση από έναν εξειδικευμένο στην κάθε πρακτική επαγγελματία. Επίλεξε ό,τι νιώθεις πως σου ταιριάζει και ξεκίνα σήμερα κιόλας να απελευθερώνεσαι από τις ενοχές! Eμείς στο Mandala Institute, μπορούμε σίγουρα να σου προσφέρουμε βοήθεια. 

Διάβασε κι αυτό: Τι είναι ο θυμός;   Ξέρεις πως μπορείς να τον αντιμετωπίσεις με Yoga   

Στο Mandala Institute μπορούμε να σε βοηθήσουμε να ξεπεράσεις καταστάσεις που επηρεάζουν τη ζωή σου. Μπορούμε να σου προσφέρουμε την καλύτερη εκδοχή της ζωής που αξίζει.

Μπορείς να διαβάσεις κι αυτά: Τι είναι η νευροπλαστικότητα και πώς λειτουργεί; Μπορείς να εκπαιδεύσεις τον εγκέφαλό σου και να αλλάξεις τη ζωή σου

Η Κατερίνα Κανελλοπούλου είναι πτυχιούχος Ψυχολογίας, BSc Hons με διάκριση από το πανεπιστήμιο του Aberdeen. Είναι πιστοποιημένη Θετική Ψυχολόγος & Coaching Ψυχολόγος MSc από το πανεπιστήμιο του East London και εγκεκριμένη από το International Society for Coaching Psychology του Λονδίνου, όπου και είναι μέλος MISCP (2434).

Εφαρμόζει ένα ολιστικό σύστημα θεραπείας εναρμονίζοντας νου, συναίσθημα, σώμα και πνεύμα για την ολοκληρωτική κάθαρση, ισορροπία και αυτογνωσία του ανθρώπου.

Για δηλώσεις ενδιαφέροντος και για περισσότερες πληροφορίες:

 Οι συνεδρίες διεξάγονται στην περιοχή της Βουλιαγμένης – Καβούρι ή online.

Εσπερίδων 10

Κλείστε το ραντεβού σας: 210 6403224