Νευροπλαστικότητα είναι η  ικανότητα του εγκεφάλου να αναδιοργανώνεται σχηματίζοντας νέες νευρικές συνδέσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής σου.  Είναι αυτή στην οποία οφείλεται η αντιστάθμιση και αποκατάσταση των τραυματισμών ή των ασθενειών και επίσης είναι η ίδια ικανότητα με την οποία ο οργανισμός μπορεί να προσαρμοστεί στις νέες καταστάσεις και στις αλλαγές του περιβάλλοντος. 

Μια συνεχής δηλαδή διαδικασία προσαρμογής του εγκεφάλου με τα κύτταρά του (νευρώνες) σε μια κατάσταση πλαστικότητας. 

Όταν λέμε πλαστικότητα για είμαστε σαφής εννοούμε την ευπλαστότητα του εγκεφάλου η οποία:

• Μπορεί να επηρεαστεί

• Είναι εκπαιδευόμενη 

• Έχει τη δυνατότητα ελέγχου 

Όταν αναφερόμαστε στους νευρώνες, μιλάμε για τα δομικά υλικά του ανθρώπινου εγκεφάλου, τα κύτταρα που που ρυθμίζουν το νευρικό μας σύστημα.

 

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρώνες.  Όταν ξεκίνησαν οι έρευνες για τον εγκέφαλο υπήρχε η άποψη ότι η νευρογένεση, ή η δημιουργία νέων νευρώνων, σταματούσε λίγο μετά τη γέννηση. Μέχρι τη δεκαετία του 1960, οι ερευνητές πίστευαν και υποστήριζαν  ότι οι αλλαγές στον εγκέφαλο μπορούσαν να λάβουν χώρα μόνο κατά τη βρεφική και παιδική ηλικία και ότι η φυσική δομή του εγκεφάλου ήταν ως επί το πλείστον μόνιμη. 

Σήμερα, μπορούμε με βεβαιότητα να πούμε ότι ο εγκέφαλος έχει τη δυνατότητα να αναδιοργανώνει τα κύτταρά του, να δημιουργεί νέες συνδέσεις και, σε ορισμένες περιπτώσεις, να δημιουργεί ακόμη και νέους νευρώνες – νευροπλαστικότητα.

 

Υπάρχουν δύο  τύποι νευροπλαστικότητας:

• Η λειτουργική πλαστικότητα η οποία φροντίζει στο να “σώζονται” οι λειτουργίες σε περίπτωση καταστροφής ενός τμήματος του εγκεφάλου.
• Η δομική πλαστικότητα την οποία μπορούμε να εκπαιδεύσουμε και της ¨μάθουμε” κάποια πράγματα. 

 

 Πάμε τώρα να δούμε τη λειτουργία της νευροπλαστικότητας 

Σίγουρα τα πρώτα χρόνια που ζει ένας άνθρωπός η ανάπτυξή του εγκεφάλου του είναι ραγδαία. Να σκεφτούμε πως ο κάθε νευρώνας στον εγκέφαλο ενός μωρού  διαθέτει περίπου 2.500 συνάψεις. Όταν λέμε συνάψεις εννοούμε μικρά ή μεγάλα κενά μεταξύ των νευρώνων, με τη βοήθεια των οποίων μεταδίδονται τα νευρικα ερεθίσματα τα οποία με τη σειρά τους χωρίζονται σε:

• Χημικά

• Ηλεκτρικά 

 Μέχρι την ηλικία των τριών ετών, ο αριθμός αυτός έχει αυξηθεί σε 15.000 συνάψεις ανά νευρώνα. Αν  σκεφτούμε την ύπαρξη 100 δισεκατομμυρίων νευρώνων και τις 15.000 συνάψεις του καθένα ειλικρινά το νούμερο είναι αστρονομικό. Ενώ ο μέσος ενήλικας έχει το μισό αριθμό των συνάψεων.

 Γιατί συμβαίνει αυτό;  

Αυτές οι συνάψεις μη φανταστείς πως είναι εκεί σταθερές. Καθημερινά δημιουργούνται νέες και άλλες απλά εξαφανίζονται.

 Μαγικό; 

Στη διαδρομή της ζωή του, αποκτά συνήθειες, εμπειρίες, εικόνες και κάποιες από τις συνάψεις εξαλείφονται. Σκέψου ένα δέντρο με πολλά παρακλάδια για να κάνεις την εικόνα. Η διαδικασία της εξάλειψης περιγράφεται ως συνοπτικό κλάδεμα. 

Ενώ οι νευρώνες που χρησιμοποιούνται αναπτύσσουν ολοένα και ισχυρότερες συνδέσεις. Με αυτό το τρόπο ο άνθρωπος έχει την ευκαιρία να προσαρμόζεται στο περιβάλλον του και να εξυπηρετεί τις ανάγκες του. Μιλάμε δηλαδή για μια δυναμική συνεχώς εξελισσόμενη διαδικασία. 

Για να δούμε μερικά παραδείγματα όπου δημιουργούνται τέτοιου είδους συνάψεις 

Η μάθηση του ποδηλάτου. Αν το παιδί εκπαιδευτεί θα θυμάται πως οδηγεί και ενώ στην αρχή θα κάνει κάποια πράγματα με προσοχή και με πολύ χαμηλή ταχύτητα, μετά από λίγο θα εκτελεί εντελώς μηχανικά όλες τις κινήσεις που απαιτούνται. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει κι όταν μαθαίνει να οδηγεί το αυτοκίνητο. Στην αρχή το αντιμετωπίζεις σαν να πρόκειται για το πιο δύσκολο πράγμα στον κόσμο. Μετά όμως αποτυπώνονται όλες οι κινήσεις, δημιουργούνται οι κατάλληλες συνάψεις  με αποτέλεσμα να οδηγείς χωρίς καν να νιώθεις ότι έχεις αλλάξει ταχύτητα στο αυτοκίνητο. 

Η εκμάθηση μιας νέας γλώσσας κατά την οποία οι νευρώνες καλούνται να αναπτύξουν τις σχετικές συνάψεις, ώστε να ανταποκριθείς. Ενώ εσύ αρχίζεις να μιλάς τη γλώσσα, οι συνάψεις ολοένα πληθαίνουν ώστε να μπορέσεις να αποκτήσεις τη συγκεκριμένη γνωστική ικανότητα.Όπως είναι φυσικό με την εξάσκηση οι συνάψεις γίνονται πυκνότερες και πιο ισχυρές. 

Τα οφέλη της νευροπλαστικότητας 

•  Επιτρέπει στον άνθρωπο να μάθει νέα πράγματα 
• Μπορεί να ενισχύσει τις γνωστικές του ικανότητες 
• Αποκαθιστά τραύματα και κακώσεις μετά από εγκεφαλικά επεισόδια 
• Ενισχύει τις περιοχές που η λειτουργία τους έχει μειωθεί ή και εξαφανιστεί 
• Μπορεί τέλος ο άνθρωπος μέσω αυτής να ενισχύσει τη φυσική κατάσταση του εγκεφάλου. 

Αυτό σημαίνει πως ο εγκέφαλος μπορεί να εκπαιδευτεί και ειλικρινά αυτά είναι πολύ ευχάριστα νέα για όλους. Ωστόσο υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά τα οποία την επηρεάζουν.

Χαρακτηριστικά της νευροπλαστικότητας

• Η ηλικία
• Το περιβάλλον

Τονίσαμε παραπάνω το γεγονός της δια βίου αλλαγές που εκτελούνται στις συνάψεις του εγκεφάλου. Πρέπει όμως να διευκρινιστεί πως τα πρώτα χρόνια ο εγκέφαλος παρουσιάζει απίστευτη ανάπτυξη ώστε να φτάσει σε ικανοποιητικά επίπεδα και να μπορεί να προσαρμοστεί στο περιβάλλον. Οι “νεαροί” εγκέφαλοι είναι ραγδαίως εξελισσόμενοι πράγμα που δεν συμβαίνει και με τους ώριμους.

Μια ακόμη ειδοποιός διαφορά τους είναι πως  οι νεαροί εγκέφαλοι τείνουν να είναι πιο ευαίσθητοι και να ανταποκρίνονται στις εμπειρίες από ό,τι οι ώρισμοι. Χωρίς όμως να δηλώνει ανικανότητα. Απλά οι διαδικασίες είναι πιο αργές σε αυτή την περίπτωση. Γι αυτόν ακριβώς το λόγο λέμε πως ένα παιδί μαθαίνει πιο εύκολα. 

 

Γιατί μετά από κάποιες καταστάσεις π.χ. εγκεφαλικά επεισόδια δεν υπάρχει πλήρης αποκατάσταση π.χ. της ομιλίας ή μέρους των κινήσεων; 

 Εδώ να υπογραμμίσουμε πως ο  εγκέφαλος δεν είναι απεριόριστα εύπλαστος. Ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για ορισμένες ενέργειες. Για παράδειγμα, υπάρχουν περιοχές του εγκεφάλου που διαδραματίζουν κρίσιμους ρόλους στην κίνηση, τη γλώσσα, την ομιλία και τη νόηση. Αυτές οι σημαντικές περιοχές αν υποστούν βλάβες, τότε είναι δύσκολο άλλες περιοχές να αναλάβουν και να φέρουν σε πέρας άριστα τις συγκεκριμένες λειτουργίες. 

Πώς μπορείς να βελτιώσεις  τη νευροπλαστικότητα; 

Τα φανταστικα νέα είναι πως ο εγκέφαλος έχει την ικανότητα  να προσαρμόζεται και να αλλάζει, σε οποιαδήποτε ηλικία. Σίγουρα υπάρχουν τρόποι για να το κάνεις και να ενισχύσεις τη λειτουργία του, αν ενισχύσεις τη διέγερσή του.  Αν ενισχυθούν τα μαθησιακά περιβάλλοντα που προσφέρουν εστιασμένη προσοχή, καινοτομία και πρόκληση  τότε διεγείρονται και προκαλούνται θετικές αλλαγές στον εγκέφαλο. Κάτι πολύ σημαντικό κατά την παιδική και εφηβική ηλικία, όμως ο εμπλουτισμός του περιβάλλοντος, μπορεί να έχει ευεργετικά αποτελέσματα και μπορεί να συνεχίσει να προσφέρει εξέλιξη στον εγκέφαλο και κατά τη διάρκεια της  ενηλικίωσης. 

Με ποιους τρόπους θα ενισχύσεις την νευροπλαστικότητα; 

• Μαθαίνοντας μια νέα γλώσσα
• Να ξεκινήσεις να παίζεις ένα όργανο
•  Να κάνεις ταξίδια και να ανακαλύπτεις νέους τόπους, να αποκτάς εικόνες  
•  Να διαβάζεις 
• Να εφαρμόζεις κάποια τέχνη 
• Να ασχολείσαι με δημιουργικές δραστηριότητες 
• Να επιτρέπεις στον εαυτό σου να ξεκουράζεται επαρκώς
• Να μάθεις στον εαυτό σου να ακολουθεί μια ρουτίνα σωματικής άσκησης 

Πως μπορούμε εμείς στο Mandala Institute να σε βοηθήσουμε να εκπαιδεύσεις και να κρατήσεις σε εγρήγορση τον εγκέφαλό σου; 

• Με την υπνοθεραπεία η οποία θα σε βοηθήσει να αλλάξεις κάποιες συμπεριφορές και να αποκτήσεις νέες συνήθειες 
• Με νευρογλωσσικούς προγραμματισμούς μπορεί να αποκτήσεις νέες συνήθειες και να μάθεις να κάνεις πιο θετικές σκέψεις. Θυμήσου πως ο εγκέφαλος μέσα σε 21 μόλις μέρες διαθέτει τη μαγική ιδιότητα δημιουργίας συνάψεων με αποτέλεσμα να υιοθετήσει κάτι νέο ή να αλλάξει κάτι μη ωφέλιμο.
• Με αναδρομική θεραπεία καθώς μέσα από τις αναδρομές μετασχηματίζονται οι τραυματικές μνήμες και αποκαθίστανται με εικόνες – σενάρια που θέλει ο θεραπευόμενους για τη ζωή του
• Με ψυχοθεραπεία η οποία θα σε βοηθήσει να εντοπίσεις και να συνειδητοποιήσεις αλλά και να δικαιολογήσεις ορισμένες συμπεριφορές. Φυσικά και εδώ ο στόχος μας παραμένει η αλλαγή. Στην ψυχοθεραπεία, οι παλιές συνάψεις – πεποιθήσεις – συναισθήματα σιγά σιγά αποκαθίστανται από νέες συμπεριφορές και αντιλήψεις. Φαντάσου, ένα ολιστικό σύστημα διαχείρισης όπως έχουμε εμείς στο Mandala
• Με την ενσυνειδητότητα (mindfulness) αποκτάς την γνώση της στιγμής και μαθαίνεις να ζεις το εδώ και το τώρα, γεγονός που ενισχύει την εμπειρία που σου προσφέρει το περιβάλλον σου. 
•  Με Yoga,γιατί  η άσκηση ςβοηθάει στην πρόληψη της απώλειας νευρώνων οι οποίοι σχετίζονται με τη μνήμη. 

Συνοψίζοντας 

Ένα είναι σίγουρο. Χωρίς τη νευροπλαστικότητα, θα ήταν δύσκολο να μάθουμε ή να βελτιώσουμε με άλλο τρόπο τη λειτουργία του εγκεφάλου. Χωρίς αυτήν ο άνθρωπος δεν θα μπορούσε να αναπτύξει καμία ικανότητα, να διατηρήσει μνήμες αλλά και να διδαχθεί από εμπειρίες. Το υπέροχο είναι πως μας δίνεται η ευκαιρία να εκπαιδεύσουμε τον εγκέφαλό μας και γι΄αυτό απαιτείται η κατανόηση αυτού του γεγονότος και η ανάληψη δράσης. 

Δοκίμασε να προκαλέσεις τον εγκέφαλό σου στο να μάθει, να ζήσει, να δυναμώσει. 

Ο εγκέφαλός σου μπορεί να αλλάξει, όπως και η ζωή σου, δώσε του την ευκαιρία να το κάνει. 

Εμείς μπορούμε να σε βοηθήσουμε να το κάνεις, εσύ απλά επικοινώνησε μαζί μας για να ξεκινήσουμε μια νέα ζωή, μαζί. 

Αν σου άρεσε το άρθρο, μπορείς να διαβάσεις κι αυτό: Τι είναι Διαλογισμός: Κάνε την Άσκηση του ενός λεπτού!

Η Κατερίνα Κανελλοπούλου είναι πτυχιούχος Ψυχολογίας, BSc Hons με διάκριση από το πανεπιστήμιο του Aberdeen. Είναι πιστοποιημένη Θετική Ψυχολόγος & Coaching Ψυχολόγος MSc από το πανεπιστήμιο του East London και εγκεκριμένη από το International Society for Coaching Psychology του Λονδίνου, όπου και είναι μέλος MISCP (2434).

Εφαρμόζει ένα ολιστικό σύστημα θεραπείας εναρμονίζοντας νου, συναίσθημα, σώμα και πνεύμα για την ολοκληρωτική κάθαρση, ισορροπία και αυτογνωσία του ανθρώπου.

Για δηλώσεις ενδιαφέροντος και για περισσότερες πληροφορίες:

 Οι συνεδρίες διεξάγονται στην περιοχή της Βουλιαγμένης – Καβούρι ή online.

Εσπερίδων 10

Κλείστε το ραντεβού σας: 210 6403224